Khám Phá Về Cây Cà Phê Ở Nước Ta

Với khí hậu và đất đai thích hợp, cây cà phê đã trở thành một trong những cây trồng nông nghiệp quan trọng, tạo ra nguồn thu nhập chính cho nhiều hộ gia đình nông dân ở nước ta. 

Với lịch sử trồng cà phê lâu đời, Việt Nam hiện đang là một trong những quốc gia trồng trọt và xuất khẩu cà phê top đầu thế giới. Hạt cà phê Việt đã chinh phục các thị trường khó tính với hương vị đậm đà, phong phú, mang đến một trải nghiệm thưởng thức khác biệt. Hãy cùng Viefarm tìm hiểu về cà phê được trồng ở Việt Nam nhé!

Định nghĩa cây cà phê là gì?

Cây cà phê thuộc họ Thiến thảo (Rubiaceae), cà phê có tên khoa học là Coffea, có nguồn gốc từ các nước châu Phi và đang được trồng phổ biến trên toàn cầu.

Cà phê thuộc cây thân gỗ, cao khoảng 3-4 mét, lá hình bầu dục màu xanh đậm. Hoa cà phê trắng tinh khôi mọc thành chùm, nhường chỗ cho quả cà phê khi trưởng thành. Quả cà phê có màu đỏ hoặc tím, hình bầu dục, chứa hai hạt cà phê bên trong.

Cây cà phê thuộc giống thân gỗ

Chính những hạt cà phê này là nguyên liệu chính để tạo nên thức uống cà phê thơm ngon, say đắm lòng người. Hạt cà phê được thu hoạch và chế biến theo nhiều phương pháp khác nhau, tạo nên sự đa dạng về hương vị và phong cách cà phê. 

Các giống cây cà phê được trồng phổ biến ở Việt Nam

Ở Việt Nam hiện nay có 2 loại cây giống cà phê chính là cà phê chè (arabica), cà phê vối (robusta) và một số nhỏ là cà phê mít (liberia). Diện tích cây cà phê Robusta chiếm tới 90%, giống Arabia chỉ có 10%, còn tỉ lệ cà phê Liberia rất nhỏ.

Giống cà phê Arabica

Cây cà phê arabica được du nhập Việt Nam đầu tiên vào năm 1857, qua những nhà truyền giáo người Pháp. Sau một thời gian thử nghiệm ở các tỉnh phía Bắc không thành công thì người ta mới phát hiện ra rằng Tây Nguyên là địa điểm thích hợp nhất để trồng cà phê. 

Cà phê Arabica được gọi là cà phê chè bởi lá của loại cây này nhỏ. Người ta thường hạn chế chiều cao của cây, cho cây mọc thấp như cây chè xanh, mật độ trồng cây cũng dày hơn cà phê Robusta.

Giống cà phê Arabica

Cà phê Arabica là loại cà phê được xuất khẩu nhiều nhất trên toàn thế giới, chiếm đến 61% tổng sản lượng. Tuy nhiên, do điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu không phù hợp, diện tích trồng Arabica tại Việt Nam chỉ chiếm khoảng 10%.

Khác với cà phê Robusta, Arabica ưa thích khí hậu mát mẻ, thường được trồng ở độ cao trên 1000 mét. Cây trưởng thành có thể cao từ 4 đến 6 mét, thậm chí lên đến 15 mét nếu mọc hoang dã. Tán cây rộng lớn, lá nhỏ hình bầu dục màu xanh đậm. Quả cà phê Arabica có hình bầu dục, chứa 2 hạt, với lượng caffeine chỉ từ 1 đến 2%. Tuy nhiên, Arabica lại sở hữu hương vị thơm ngon và đặc trưng hơn so với cà phê Robusta.

Cà phê Arabica bắt đầu cho quả từ năm thứ 3 sau khi trồng. Sau 25 năm, cây được xem là già cỗi và cần được thay thế.

Giống cà phê Robusta

Cây cà phê Robusta được người Pháp đưa vào nước ta những năm đầu của thế kỉ XX. Sau một quá trình thử nghiệm, Robusta đã được trồng ở khu vực Tây Nguyên

Việt Nam tự hào là nước xuất khẩu cà phê Robusta lớn nhất thế giới. Lý do cho điều này chính là do đặc điểm khí hậu, lượng mưa và độ cao phù hợp tại nhiều vùng trồng cà phê trên đất nước.

Hàm lượng caffeine trong hạt cà phê Robusta cao hơn so với cà phê Arabica, dao động từ 2 đến 4%.

Giống cà phê Robusta

Lá cà phê Robusta to trung bình, chiều dài từ 15 đến 20cm, hình oval và có màu xanh đậm, tán lá nhỏ. Hạt cà phê Robusta nhỏ hơn hạt cà phê Arabica, quả robusta hình tròn có 2 hạt.

Cà phê Robusta trồng 3-4 năm đã cho thu hoạch quả, tuổi thọ của nó có thể lên đến 30 năm. Tuy nhiên năng suất cà phê bị giảm dần từ năm thứ 20 trở đi. 

Giống cà phê Liberia

Cà phê Liberia có nguồn gốc từ Ubangui Chari, thuộc Biển Hồ gần sa mạc Sahara và được trồng ở Việt Nam năm 1905. Loại cà phê này được trồng chủ yếu ở Kon Tum, Gia Lai, Lâm Đồng.

Cà phê Mít, còn được gọi là cà phê Liberia hoặc Excelsa. Loại cà phê này nổi bật với lá to như lá cây mít, thân, lá và quả đều to lớn. Cây cà phê Mít có khả năng chịu hạn tốt nhưng năng suất lại thấp. Do đặc trưng vị chua trong hương vị, cà phê Mít không được phổ biến rộng rãi và thường được sử dụng làm gốc ghép cho các loại cà phê khác.

Cà phê Liberia có tán rộng, lá to giống lá mít. Quả cà phê Liberia to hình bầu dục, bên trong thường có 1 hạt duy nhất. Cà phê mít Liberia có vị chua đặc trưng, thường chỉ thích hợp với một số nước châu Âu

Cây Liberia sau 4-5 năm trồng mới cho quả và có thể thu hoạch lên đến 40 năm.

Những câu hỏi liên quan đến cây cà phê

Sau đây là một số câu hỏi mà nhiều người thắc mắc về cây cà phê:

Cây cà phê có thể cao tới đâu?

Cây cà phê có độ cao lớn khác nhau phụ thuộc vào giống cây, điều kiện khí hậu, chăm sóc… 

• Cây trưởng thành của họ Arabica có chiều cao từ 4 đến 6m, nếu mọc hoang dã thì cây có thể cao tới 15m.
• Cây phát triển tự nhiên của họ Robusta có thể đạt độ cao 10m.
• Giống cà phê Liberia thường được hãm ngọn ở độ cao khoảng 4 đến 6m, nếu cây được mọc tự nhiên thì chiều cao có thể lên tới 15m.

Nhưng thường để dễ cho giai đoạn thu hoạch thì những người nông dân chỉ để cây cao khoảng 2 đến 4m.

Cây cà phê tự nhiên có thể cao tới 15m 

Loại đất nào thích hợp để trồng cây cà phê?

Để cà phê đạt năng suất và chất lượng tốt nhất thì nên trồng cà phê trên các vùng có địa hình đất đỏ bazan, độ tơi xốp cao, tầng đất bề mặt dày, dễ thoát nước và độ dốc thích hợp với từng giống cà phê. Nhớ phải cày bừa đất trồng kỹ càng, dọn dẹp cỏ dại và những tàn dư thực vật sạch sẽ trước khi trồng

Cây cà phê đầu tiên được phát hiện vào năm nào?

Cây cà phê được phát hiện đầu tiên trên thế giới là ở đất nước Ethiopia vào năm 850, bởi một chàng trai chăn dê. Anh ta phát hiện ra đàn dê của mình nhảy múa một cách kì lạ sau khi ăn trái chín đỏ đó. Anh ta cũng thử và đáng ngạc nhiên là anh ta cũng cảm thấy tinh thần thoải mái và tỉnh táo hơn bao giờ hết.

Còn ở Việt Nam, giống cà phê đầu tiên do những linh mục truyền giáo người Pháp vận chuyển vào. Và được trồng thử nghiệm ở các nhà thờ Công giáo ở Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, sau đó dần dần vào các tỉnh miền trung và cuối cùng là các tỉnh phía nam. Lúc này, người ta mới phát hiện ra Tây Nguyên là nơi thích hợp để trồng cà phê.

Cây cà phê đầu tiên trên thế giới ở Ethiopia

Năng suất một cây cà phê trong một năm là bao nhiêu?

Năng suất cà phê là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất cà phê. Tuy nhiên, năng suất này có thể biến động đáng kể do tác động của nhiều yếu tố, bao gồm: giống cây, điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, phương pháp chăm sóc. Theo thống kê, một cây cà phê có thể thu hoạch được từ 2 đến 5 kg quả cà phê chín mỗi năm (đây chỉ là con số trung bình và có thể thay đổi tùy thuộc vào các yếu tố kể trên)

Trong tương lai, khi thị trường cà phê thế giới ngày càng đòi hỏi cao hơn về chất lượng và đa dạng, người trồng cây cà phê Việt Nam cần tiếp tục nỗ lực cải tiến kỹ thuật canh tác, bảo vệ môi trường và đảm bảo sự bền vững cho nghề trồng cà phê. Hãy chia sẻ cho Viefarm thêm những thông tin mà bạn viết về cà phê nhé!